Η Ιβηρικη ενωση (1580-1640)

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί αν ποτέ η Ισπανία και η Πορτογαλία ήταν μια χώρα? Αυτό συνέβη το 1580, όταν πέθανε ο βασιλιάς D. Henrique και συγκλήθηκε η βασιλική αυλή για να ανακυρρήξουν τον διάδοχο του πορτογαλικού θρόνου.

Οι υποψήφιοι ήταν τρείς, ο ισπανός πρίγκιπας Felipe I, γιος της αυτοκράτειρας D. Isabel της Πορτογαλίας και του βασιλιά Carlos V της Καστίλης, η πριγκίπησα Catarina της Bragança και ο κληρικός D. António.

Τελικά αυτός που διαδέχτηκε τον θρόνο ήταν ο Felipe I, έχοντας την υποστήριξη των πορτογάλων ευγενών, οι οποίοι ήταν ενθουσιασμένοι με την τότε υπεροχή της Ισπανίας έχοντας την προσδοκία να γίνουν μέλη της ισπανικής αυλής και να επωφεληθούν από το ελευθερο εμπόριο ανάμεσα στα πορτογαλικά λιμάνια και τις ισπανικές αποικίες.

Όμως ο D. António, o άλλος υποψήφιος δεν έβλεπε με καλό μάτι την ένωση των δυο βασιλίων. Έχοντας την υποστήριξη του κλήρου και του λαού, ανακυρρήχθηκε βασιλιάς της Πορτογαλίας και εγκαταστάθηκε στο παλάτι της Λισαβόνας λαμβάνοντας διάφορες αποφάσεις όπως να κόψει το δικό του νόμισμα και να οργανώσει το δικό του μικρό στρατό. Όταν ο D. Felipe, νόμιμος βασιλιάς αυτής της ένωσης έμαθε για τις κινήσεις του εχθρού του, αποφάσισε να επιτεθεί στην Πορτογαλία και συγκρούστηκε με το μικρό στρατό του D. António στην Alcântara στις 5 Αυγούστου του 1580.

Οι δυνάμεις του D. António ηττήθηκαν και ο ίδιος βρήκε καταφύγιο στην βόρεια Πορτογαλία, όπου άρχισε να οργανώνει μια ομάδα εθνικής αντίστασης ενάντια στην ισπανική κυριαρχία χωρίς επιτυχία αφού ηττήθηκε για δευτερη φορά στην μάχη της Vila Franca do Campo και εξορίστηκε στην Γαλλία μην μπορώντας ποτέ να αποδεχτεί την ισπανική κατοχή.

Τον βασιλιά Filipe I τον διαδέχτηκε το 1598 ο γιος του Filipe II, ο οποίος έλαβε μια σειρά από μέτρα που είχαν ως συνέπειες την δυσαρέσκεια του λαού, την αύξηση των φόρων, την εγκατάλειψη της γεωργίας, την κρίση στο εμπόριο λόγω της πειρατείας και την ευκαιρία στους ανταγωνιστές της χώρας (Ολλανδία, Αγγλία και Γαλλία) να καταλάβουν κάποιες από τις αποικίες της. Σύντομα η οικονομική κρίση μετατράπηκε σε πολιτική και κοινωνική. Τον Filipe II διαδέχτηκε ο γιος του Filipe III το 1621.

Το 1637 ξέσπασε μια επανάσταση στην Έβορα με αφορμή την επιβολή κάποιον καινούριων φόρων και σύντομα διαδόθηκε σε όλη την χώρα. Στην ίδια πόλη συγκροτήθηκε μια ομάδα απο 40 πορτογάλους, οι οποίοι όρισαν νέο βασιλιά, τον πορτογάλο D. João, όγδοο δούκα της Βragança και όρισαν την ημερομηνία της μεγάλης επανάστασης, την 1η Δεκέμβρη του 1640, όπου εκμεταλλευόμενοι τον πόλεμο της Ισπανίας με την Γαλλία και την Ολλανδία και μια άλλη επανάσταση στην Καταλονία, ανακύρρηξαν την αποκατάσταση της αυτοκυριαρχίας της χώρας και ανακύρρηξαν τον D. João IV ως το νέο βασιλιά της.

Έτσι διαλύθηκε η 80χρονη Ιβηρική ένωση. Αν επισκεφτείτε ποτέ την κεντρική πλατεία Praça dos Restauradores στην Λισαβώνα, να ξέρετε ότι πήρε το όνομα της από τους ανθρώπους που οργάνωσαν την επανάσταση της 1ης Δεκεμβρη του 1640. Οι Πορτογάλοι δε, θεωρούν την Ιβηρική Ένωση ως από την πλέον μαύρες σελίδες της ιστορίας τους.

Βιβλιογραφία: “História de Portugal – 1o e 2o ciclos”, εκδόσεις Porto Editora.